به مناسبت هفته‌ی بهداشت روان، این یادداشت از مدرسه روزبه به اهمیت شادی و آرامش کودکان در شکل‌گیری سلامت روان کودکان می‌پردازد. شادی امروزِ کودک یعنی جامعه‌ای آرام و متعادل در فردا. کودکی که در خانه‌ای امن و پرمحبت رشد می‌کند، ذهنی توانا برای یادگیری، تصمیم‌گیری سالم و برقراری ارتباط مؤثر دارد.
روانشناسی شادی و رشد ذهنی کودک
تحقیقات نشان می‌دهند که شادی در دوران کودکی یک سازه‌ی رشدی مهم است؛ چون مستقیماً روی شکل‌گیری شبکه‌های عصبی اثر می‌گذارد. هرچه میزان عشق، امنیت و ثبات در خانه بیشتر باشد، مغز کودک انعطاف‌پذیرتر و آماده‌تر برای یادگیری می‌شود. در چنین فضایی، تعادل هورمون‌های مرتبط با آرامش برقرار می‌ماند و ظرفیت تمرکز و خلاقیت افزایش می‌یابد.
ابعاد اصلی سلامت روان کودک:
- رشد عاطفی: توانایی شناخت، ابراز و مدیریت احساسات.
- رشد اجتماعی: همدلی، همکاری و حل تعارض بدون خشونت.
- رشد شناختی: کنجکاوی، تمرکز و توان حل مسئله در فضای امن.
خانواده؛ آغاز تربیت بی‌کلام
کودکان از رفتار والدین یاد می‌گیرند، نه از گفته‌ها. دیدن احترام و مهربانی میان اعضای خانواده، اولین درس زندگی اجتماعی است. اگر والدین در برابر اختلاف نظر بدون فریاد و با گفت‌وگو رفتار کنند، کودک یاد می‌گیرد که خشم یعنی هیجان، نه خشونت. لمس‌های محبت‌آمیز، لبخند و تشویق‌های کوچک، حس تعلق و اعتماد به نفس را می‌سازند.
پذیرش اشتباه از سوی والدین، پیام قدرتمندی دارد: اشتباه کردن بخشی از رشد است، نه ضعف. این الگوها در ذهن کودک ماندگار می‌شوند و نحوه‌ی رفتار او در مدرسه و جامعه را شکل می‌دهند.
فضای خانوادگی؛ پناهگاه روان کودک
خانه‌ای که در آن فریاد، تنش یا دود سیگار وجود داشته باشد، محیطی تهدیدگر برای ذهن در حال رشد کودک است. استرس مزمن ناشی از چنین فضاهایی سطح هورمون کورتیزول را بالا می‌برد و به مرور توان تمرکز و شادی را کاهش می‌دهد. در مقابل، هوای پاک، صدای آرام و گفت‌وگوی محترمانه، پایه‌های امنیت روان هستند.
حضور فیزیکی والدین بدون توجه عاطفی کافی نیست. چند دقیقه نگاه واقعی و گوش دادن با تمرکز به حرف‌های کودک، ارزشی بیشتر از ساعت‌ها حضور بی‌توجه دارد. این ارتباط مستقیم، احساس مهم بودن و دوست داشته شدن را در کودک تثبیت می‌کند.
نظم، روتین و پیش‌بینی‌پذیری
کودکان در جهانی پر از تغییر، به روتین و ساختار نیاز دارند. برنامه‌ی خواب، بازی، غذا و گفتگو اگر منظم باشد، ذهن کودک محیط را قابل پیش‌بینی می‌بیند و اضطرابش کاهش می‌یابد. مرزهای رفتاری مشخص—مثل زمان بازی و وظایف شخصی—به کودک پیام مراقبت و احترام می‌دهند، نه محدودیت. در خانه‌ی بی‌نظم، ذهن کودک برای بقا و نه برای رشد فعال می‌شود.
همکاری خانه و مدرسه در حافظت از سلامت روان کودکان
مدرسه ادامه‌ی تربیت خانواده است. اگر والدین و مربیان در پیام‌های تربیتی هماهنگ باشند، کودک می‌تواند هویت و احساسات خود را بدون سردرگمی ابراز کند. آموزش مهارت‌های زندگی، همدلی، تمرین تنفس و توجه‌آگاهی در مدرسه، شادی و تمرکز دانش‌آموز را پایدار می‌کند.
همکاری والدین با مشاوران و شرکت در کارگاه‌های تربیتی، پیوندی بین خانه و مدرسه ایجاد می‌کند که پایه سلامت روان نسل آینده است.
🌈 پیام مدرسه روزبه: سلامت روان کودکان از دل خانواده‌های آرام و آگاه آغاز می‌شود؛ شادی امروز آن‌ها بنیان جامعه‌ای سالم در فرداست.
